Nazien
kontzentrazio-esparruetan ibili zen Alejandro Elizalde erresistente nafarrari
omenaldia, haren heriotzaren 75. urteurrenean
Alejandro
Elizalde ELA eta EAJko militantea 1946ko azaroaren 23an hil zen Kanbon. Elizondon jaio zen, 1894ko otsailaren 9an,
Ekonomia ikasi zuen Zaragozako Unibertsitatean, eta Donostiara joan zen
bizitzera ikasketak amaitu ondoren. Errepublika iritsi zenerako, ELAko eta
EAJko militantea zen eta Gerra Zibila hasi zenean, jeltzaleek osaturiko
Azpeitiko Defentsa Batzordean aritu zen. Gipuzkoa galdu ondoren, Bilbora joan
zen eta Euskadi autonomoa frankisten esku geratu zenean, Eusko Jaurlaritzaren
ardurapeko presoen askapenean parte hartu zuen.
Iparraldera erbesteratu zen eta jeltzaleen Donibane Lohizuneko bulegoan lan
egin zuen. Orduan, Frantziako zerbitzu sekretuekiko harremanetan hasi zen, eta
espioi frankistak neutralizatzen lagundu zien.
Okupazioaren ostean ere ez zen geldirik egon. Comète sarearekin jarri zen harremanetan,
eta, aipatutako sare horren laguntzaz, mugara iristen ziren eraitsitako
hegazkinlari aliatuei muga zeharkatzen lagundu ohi zien.º
1943ko uztailaren 13an, Gestapok atxilotu zuen komunista zela egotzita, eta
abuztuaren 10ean Fresnesko espetxean zegoen. Orduan hasi zen Elizalderen bidaia
Frantziako kartzela eta nazien kontzentrazio-esparruetatik zehar: Rominville,
Compiègne, berriro Fresnes, Mauthausen, Melk-eko Quarz eta Ebensee.
1945eko maiatzaren 6an, soldadu aliatuek askatu zuten, baina ordurako oso makal
zebilen. 1946an, medikuek tuberkulosia diagnostikatu zioten eta Kanboko erietxe
batera eraman zuten urriaren 23an, bertan sendatzeko. Hala ere, ospitaleratu
eta hilabetera hil zen tuberkulosiak jota, nazien kontzentrazio-esparruetan
pairatutakoen zioz guztiz ahulduta zegoela.
Memoria historikoa Irujo Etxea Elkartearen eta Sabino Arana Fundazioaren
elkarlaneko jardueraren oinarrietako bat da. Hori dela eta, Baztango jeltzale
eta erresistentearen heriotzaren 75. urteurrenean, erakunde biek hitzaldi bat
antolatu eta hitzaldi horren testua argitaratu eta ostiralean, otsailaren
10ean, banatu da Elizondoko kultura etxean 19:00etatik aurrera Elizalderi egin
zaion omenaldian.
